5x de Tweede Wereldoorlog in chansons (vanuit een andere invalshoek)

Op 4 mei herdenken we hen die zijn omgekomen in de oorlog; op 5 mei vieren we dat we vrij zijn. Over de oorlog zijn tal van chansons geschreven: over de eerste tekenen van Jodenvervolging, over het binnendringen van de Duitsers, over de gruwelen die daarop volgden, maar uiteindelijk ook over de bevrijding. Je kunt er gerust een driedubbel verzamelalbum mee vullen. Toch pikken we er graag vijf uit die we, om verschillende redenen, graag met jullie willen delen.

Door Tess van der Zwet

1. Louis Chedid – Anne, Ma Soeur Anne
Het verhaal van Anne Frank spreekt mensen over de hele wereld aan. Helaas blijft racisme een dagelijks onderwerp. Wanneer er halverwege de jaren ’80 opnieuw een golf van racisme over Frankrijk spoelt, richt Louis Chedid (vader van de populair Franse artiest -M-) zich tot de jonge heldin. ‘Anne, mijn lieve zus Anne. Je dacht dat we niet zouden vergeten, maar blijkbaar hebben we een slecht geheugen. Ik zou willen dat ik je kon zeggen dat het ongedierte niet meer terugkeert, maar het is een nachtmerrie: het is weer net als voorheen.’

2. Serge Regianni – Les Loups Sont Entrées Dans Paris 
In ‘Les loups Sont Entrés Dans Paris’ zingt Serge Regianni hoe ‘de wolven’ Parijs naderen en infiltreren. Een dreigende oorlogsmars. Duizenden wolven zijn sterk, maar niet sterk genoeg voor miljoenen strijdlustige schapen, lijkt Regianni te willen zeggen. Uiteindelijk worden de vleeseters verdreven uit de Franse hoofdstad en mag de charmante Elvire, tot wie de zanger zich richt, weer glimlachen. In januari werd het nummer nog op de nationale televisie gezongen door Patrick Bruel en Catherine Ringer, naar aanleiding van de aanslag op het satirische weekblad Charlie Hebdo. Of het chanson daadwerkelijk over de opmars van de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog gaat, is nog onduidelijk. Het zou namelijk net zo goed kunnen gaan over een echte wolvenplaag die Parijs gedurende de Middeleeuwen teisterde…

3. Zebda – Le Chant Des Partisans
De Fransen laten niet snel over zich heen lopen. In ieder geval niet in het gezongen lied. In het Franse volkslied La Marseillaise worden de akkers al overspoeld met het onzuivere bloed en ook het tijdens de Tweede Wereldoorlog geschreven Le Chant des Partisans gaat niet genadig met haar vijanden om. Geen wonder dat dit behoorlijk communistisch aandoende lied na de oorlog werd opgeworpen om het nieuwe officiële Franse volkslied te worden. Zoals Serge Gainsbourg van La Marseillaise een controversiële reggae-versie maakte (waarmee hij de halve Franse bevolking op de kast joeg), zo maakte de in de jaren ’90 populaire reggaerockband Zebda een minder bloederige versie van Le chant des partisans. Extreemlinks, dat wel, maar toch klinkt ‘Motivé, il faut rester motivé’ iets vriendelijker dan ‘Snel, dood die moordenaars met hun kogels en messen.’

4. Mickey 3D – Jean Moulin
Een kritische noot van Mickey 3D. Dit nummer vertelt het verhaal van verzetsheld Jean Moulin, onherkenbaar verminkt door de Gestapo en vervolgens overleden voordat zijn trein de eindbestemming überhaupt had bereikt. Hij wist alles wat de nazi’s wilden weten, maar zei geen woord. Nog steeds wordt hij door de Franse bevolking op handen gedragen en als een van de grootste helden van de Tweede Wereldoorlog gezien, maar tevreden is de huidige generatie niet. ‘Hij heeft dit alles gedaan voor mensen die het niet eens verdienen. Hij wist alles, maar zei niets; jij zegt alleen maar dat Frankrijk te lelijk voor je is.’ Misschien zouden we vandaag de dag inderdaad wel iets nederiger mogen zijn, blij met de vrijheid die we hebben.

5. Georges Brassens – La Tondue
We kennen de beelden allemaal van de vrouwen die na de Bevrijding publiekelijk op straat werden kaalgeschoren: deze Moffenmeiden waren omgegaan met de Duitsers en werden onder luid gejuich voor schut gezet en vernederd. Natuurlijk was er op dat moment weinig ruimte voor compassie voor deze mensen en tierende volkswoede zette de mensen aan tot het begaan van vernederingen die ook verre van humaan waren. Zo ook in Frankrijk. Georges Brasses schenkt in zijn ‘La Tondue’ (‘De kaalgeknipte’), bijna twintig jaar na de zogenaamde Bijltjesdag, genade aan de vrouwen die deze gruwelen hebben moeten doorstaan.

Comments

comments