10x bijzondere versies van Jacques Brels ‘Ne me quitte pas’

Wat hebben Nina Simone, Wyclef Jean, Brigitte Kaandorp, Barbara, BLØF en Iggy Pop gemeen? Al deze artiesten waren zó gecharmeerd van Jacques Brels Ne me quitte pas, dat ze het nummer op eigen wijze coverden. Zij waren niet de enigen: Ne me quitte pas zou, samen met Les feuilles mortes (Autumn Leaves) nog wel eens een van de meest gecoverde Franse chansons ooit kunnen zijn, in alle denkbare genres en talen. Brel-liefhebber Marc van Oostendorp begon de verschillende versies te verzamelen in een Spotify-playlist, die momenteel is uitgegroeid tot een ruim negen uur durend meeslepend tranendal, waarin je geen twee keer dezelfde bewerking hoort. Minimaal tien keer kippenvel op je botten gegarandeerd.

Door Tess van der Zwet

Geniaal en lamentabel: Ne me quitte pas

1959. Wat een breuk in de liefde wel niet teweeg kan brengen: Brel werd aan de kant gezet door zijn minnares, de Franse zangeres en actrice Suzanne Gabriello, en schreef naar aanleiding daarvan dit hartverscheurende chanson, het relaas van iemand die verlaten wordt door zijn geliefde en er alles aan doet om haar bij zich te houden. ‘Laat mij de schaduw van jouw schaduw zijn, de schaduw van je hand, de schaduw van de hand, maar verlaat me niet, verlaat me niet, verlaat me niet’, smeekt de Belgische zanger op zijn knieën. In de bijbehorende videoclip kijkt hij gedurende het hele nummer recht de camera in, radeloos, ontdaan. ‘Geniaal of lamentabel?’, vroeg Johan Anthierens zich af in zijn boek Jacques Brel – De passie en de pijn. Ons oordeel: beide en meer. Het nummer is onsterfelijk geworden, mede door de honderden versies die er inmiddels van bestaan. En het aantal bewerkingen blijft oplopen. Lang leve de lamentabele liefde!

Hartzeer in honderd talen

Je bent geen echte Franse artiest, als je Ne me quitte pas niet gecoverd hebt. Want hallo, Celine Dion, Johnny Hallyday, Mireille Mathieu, Gérard Lenorman, Isabelle Boulay, Barbara, ZazL ze deden het allemaal. De Nederlandse vertaling werd niet alleen door Brel zelf, maar ook door Liesbeth List, BLØF, Paul de Munnik en Rob de Nijs vol overgave gebracht. Dan is er die stapel schitterende en soms onverwachte Engelstalige versies, van onder andere Neil Diamond, Ray Charles, Madonna en recenter nog het Belgische Tout Va Bien. Niet alleen werd het nummer naar het Engels en het Nederlands vertaald: je vind online covers in het Arabisch, Fins, Hebreeuws, Grieks, Russisch en zelfs het Jiddisch. Ook waren er een aantal niet-francofonen die zo dapper waren om het origineel te zingen, waaronder Nina Simone, Sting, Iggy Pop, Caro Emerald, en begin dit jaar zelfs Wyclef Jean. Tot slot: een eervolle vermelding voor Brigitte Kaandorp, die op de melodie van het chanson een afscheidslied voor voormalig koningin Beatrix schreef, zoals alleen de cabaretière dat kan.

10 bijzondere versies van ‘Ne me quitte pas’

Een top vijf maken, zoals we altijd doen, daar beginnen we dit keer niet aan. Veel te veel moois om uit te kiezen. In plaats daarvan vroegen we de samensteller van de reusachtige Ne me quitte pas-playlist, Hoogleraar Nederlands en Academische Communicatie aan de Radboud Universiteit Nijmegen Marc van Oostendorp, naar zijn top tien. Minder lastig voor Marc, méér luisterplezier voor ons. Spit deze top tien op je gemak door, luister naar de playlist en bepaal zelf wat jouw favorieten zijn.

1. Jacques Brel – Live in l’Olympia ’61

Niets of niemand overtreft Brel in het zingen van zijn meesterwerk. Deze versie uit ’61, opgenomen op het moment dat het chanson krap twee jaar oud was, is toch wel de absolute nummer één.

2. Frida Boccara

Marc: ‘Brel is zelf hors concours, maar daarna is de opname van Boccara het hartverscheurendst. Boccara is jong gestorven en was vooral bekend omdat ze in 1969 aan het songfestival meedeed. Haar versie was er verantwoordelijk voor dat ik gefascineerd raakte door Ne me quitte pas: zo smekend, zo slepend.’

3. Natacha Atlas

Marc: ‘Natacha Atlas is een Belgische zangeres die allerlei (muziek)culturen in haar nummers verwerkt en hier laat horen hoe Arabisch ook haar landgenoot Jacques Brel was.’

4. Alma Ritano

Maar Ne me quitte pas doet het ook prima met een Zuid-Amerikaans tintje.

5. Nina Simone

Marc: ‘Want Nina Simone was een van de grootste kunstenaars van de 20e eeuw.’ Met een dik Amerikaans accent zingt Nina Simon strak voor zich uitkijkend het Franse chanson. Het nummer maakte deel uit van haar album I Put A Spell On You uit 1965.

6. Frank Sinatra

Marc: ‘Sinatra laat If you go away hier klinken alsof het recht uit The American Songbook komt.’

7. Jacques Brel

Marc: ‘De mooiste Nederlandstalige versie is natuurlijk van Brel zelf.’

8. Toots Thielemans

Deze jazzy, instrumentale versie van Toots Thielemans mag niet ontbreken. De melodie blijft overeind, woorden zijn niet nodig.

9. Zazz

Een upbeat-versie, Ne me quitte pas als een soort mars. Kan dat? Mag dat? Natúúúrlijk wel.

10. Toch weer een Brel: uit 1972

We eindigen met Brel zelf en een opname uit 1972. Ademstokkend beheerst, met een ouder geworden, rauwe stem, laat de zanger horen dat het chanson uit iedere porie van zijn lijf sijpelt. De prachtige begeleiding danst om zijn zinnen heen. Het liefdesverdriet is echt, er is geen ontkomen aan.

Beluister hier de volledige Spotify-playlist van Marc van Oostendorp met meer dan 100 versies van Ne me quitte pas.
Welke uitvoering is jouw favoriet?

Comments

comments